پرتو نور برنامه شماره ۱۹۶۱. “اصلاح نفس” یکی از مُقوّماتِ سلوک معنوی و عرفانی است، و مهمترین رُکن آن، درمانِ خودخواهی (خودبینی) است. خودبینی در اصل یک تصورِ خاص از موقعیت و وضعیتِ “خویشتن” است که وفقِ آن، فرد خود را مرکزِ ثقلِ عالَم می‌‌پندارد؛ خود را به سانِ “خط کش” می‌‌بیند، به ترتیبی که […]
پرتو نور برنامه شماره ۱۸۶۴. قناعت در نزدِ پیشینیانِ ما فضیلتِ مهمی تلقی می‌‌شد. حکیمِ فرزانه ما سعدی بابِ سومِ گُلستان را به فضیلتِ قناعت اختصاص داد. همه مکاتب دینی و عرفانی نیز قناعت را یکی از لوازمِ پیشرفتِ معنوی معرفی میکنند. البته جهان مدرن با قناعت بر سرِ مهر نیست و آنرا بر نمی‌‌تابد. […]
پرتو نور برنامه شماره ۱۸۶۲. روزه رمضان یکی از فرائض شرعی در اسلام است. روزه (صوم / صیام) در اصل یعنی امساک کردن و خودداری کردن از عمل. اما متعلَقِ امساک میتواند امور گوناگونی باشد. از همین رو بسته به اینکه فردِ روزه‌دار از چه چیزی امساک می‌‌کند، روزه او محتوای ویژه‌ای پیدا می‌‌کند. لذا […]
پرتو نور برنامه شماره ۱۹۶۰. ما آدمیان در هر مقطع از زندگیمان هدفی را دنبال می‌کنیم (کسبِ مدرکِ تحصیلی، یافتنِ شغل مناسب، تشکیلِ خانواده…) که همگی نیکو و مهم هستند. حکیمان و عارفان ما می‌‌گویند که آدمی می‌‌بایست غایتِ برتری داشته باشد که سایه‌اش بر اهدافِ مقطعی او گسترده باشد. لذا هر انسانِ خردمندی باید […]
پرتو نور برنامه شماره ۱۸۶۵. یکی از پرسش‌های کهن در حوزه خداشناسی این است که خداوند از خلقتِ جهان و آدمیان چه هدفی داشت؟ پاسخ‌های گوناگونی به این پرسش داده شده است. اما در غالبِ پاسخ‌ها مفروض گرفته شده که خداوند از خلقت، غَرض و منظور داشته است، چون ما آدمیان در آفرینش‌های علمی و […]
سخنرانی در همایش سیر تحول نواندیشی دینی در جهان اسلام در نیم قرن اخیر. در روزگار دکتر علی شریعتی، مزرعهٔ فرهنگی اسلام به اصنافِ آفات مبتلا بود، و جامعه دینی ما رنجور از جهل، انحطاط و تحجر. متولیان دین که از جهلِ عوام تغذیه میکنند، انگیزه و رغبتی به اصلاحِ امرِ دین نداشتند. اساساً در […]
پرتو نور برنامه شماره ۱۸۶۳. دعا یکی از ذاتیات دین است، و در سایرِ شاخه‌های معرفتِ بشری از آن سخنی نیست. دعا برای فیلسوفانِ خداباوری همچون کانت، اسپینوزا و ابن سینا معنای مُحَصَلی ندارد؛ چون بنا بر رأی آنها، دعا یعنی تغییرِ نظر و اراده خداوند، در حالی که تغییر در خداوند راه ندارد. تغییر […]
پرتو نور برنامه شماره ۱۸۶۱. عدالت یکی از فضیلتهای اخلاقی برجسته در همهٔ فرهنگهای بشری است. این فضیلت ریشه در نیازهای اساسی نوع بشر دارد، همچون تعادل و توازن، صلح و امنیت. از همین رو قرآن کریم عدالت را یکی از محورهای بعثتِ پیامبران معرفی می‌‌کند. اما شوربختانه عدالت در بینِ مسلمانان مَغفول و مَهجور […]
پرتو نور برنامه شماره ۱۸۶۰. “در لحظه زندگی کن” و “دَم را غنیمت بشمار” از جمله حکمت‌های کُهن است که بسیار موردِ عنایتِ فرهیختگانِ عصر جدید قرار گرفته است. در تصوف اسلامی “اِبنُ الوقتی” (فرزند و زادهٔ وقت بودن) مفهوم فربه‌ای است که این حکمت‌ها را در دلِ خود دارد. البته امروزه اِبنُ الوَقت در […]
پرتو نور برنامه شماره ۱۷۶۷. در دینداری آئینی – مناسکی رایج، “ایمان” به اعتقادات و فرائض شرعی فرو کاسته میشود. در نگاه عارفان امّا، ایمان یک “رابطه” بین انسان و خداوند تلقی میشود. لذا ایمان یک امر فُرمال و رسمی نیست که با اقرار به پذیرش مُشتی عقایدِ دینی و یا انجام پاره‌ای عباداتِ شرعی […]
