تصویر خدا در قرآن
بدست admin • 27 مارس 2021 • دسته: پرسش و پاسخپرسش:
چرا در قرآن بیشتر به خدای شخصی (personal) تصریح شده است؟ مگر نه اینکه خدا در همه جا هست و همه عالم تجلی اوست. پس صفات انسانی که در قرآن هست چرا به خدا نسبت داده می شود؟
پاسخ:
من در برنامه پرتو نور تحت عنوان “خدا در آینه قرآن” به این پرسش پر داخته‌ام. در قران وجه تشبیهی و تنزیهی خداوند توصیف شده‌است، هرچند شاید وجه تشبیهی غلبه دارد. تصور تشبیهی برای این است که آن بی مثل و بی مثال در افق ذهن متوسط آدمیان قرار بگیرد، و آنها توانند با سویه متعالی هستی ارتباطی بر قرار کنند. جهان را آدمیان متوسط پر کرده‌ا‌ند، و مخاطب اصلی ادیان، متوسطان هستند. شما حتی در ادیان شرق (هندویسم و بودأیسم) می‌بینید که هرچند در حوزه نظری، خدای غیر متشخص را تبیین میکنند، اما در معابد و منازل توده‌های پیرو، مجسمه هأیی به مثابه نماد امر متعالی قرار دارد (که در اسلام بواسطه خطری که اینگونه تصویر سازی دارد، به عنوان “بت پرستی” منع شده است). متوسط آدمیان متوسط موجوداتی “تصویر گرا” هستند، از همین رو غالبا فیلم را بر رمان ترجیح میدهند (یعنی وقتی یک رمان بصورت فیلمنامه در می‌‌آید، و بر صفحه سینما و تلویزیون نقش می‌‌بندد، طیف بسیار وسیعتری را جذب می‌کند). ادیان ابراهیمی هم این واقعیت را به رسمیت می‌‌شناسند، و در گفتمانشان لحاظ میکنند. از همین رو، مفاهیم انتزأعی هچون خدا، بهشت، جهنم…. با رنگ‌های موجود در طبیعت تصویر میشوند. ننکته بسیار مهم این است که که ما دینداران باید مرتبا به خودمان متذکر بشویم که خداوند بی صورت است، و هیچ مثل و مانندی ندارد. از این طریق بکوشیم در دام تشبیه گرفتار نشویم.